Ilaalinta Qaranimada Iyada oo aan La Aqoonsan: Faa’iidooyinka iyo Caqabadaha Istiraatiijiyadda Mugdiga ee Somaliland

1. Hordhac

Tan iyo 1991, Somaliland waxay ku hawlan tahay raadinta aqoonsi caalami ah iyadoo si buuxda u fulinaysa waajibaadkii dawladnimo. Iyadoo aan weli helin aqoonsi rasmi ah, Somaliland waxay adeegsatey xeelad istiraatiijiyadeed oo mugdi ku saleysan, taas oo u oggolaatay in ay la tacaasho caqabado badan oo gudaha iyo dibaddaba ah. Warqaddan siyaasadeed waxay iftiiminaysaa micnaha, sababaha, faa’iidooyinka, iyo khataraha xeeladdan.

  1. Waa Maxay Istiraatiijiyadda Mugdiga?

Istiraatiijiyadda mugdiga waa qaab siyaasi ah oo lagu ilaaliyo xasillooni iyo fursado diblomaasiyadeed iyadoo aan si cad loo muujin mowqifyada xasaasiga ah. Somaliland waxay qaadatay xeeladdan si ay:

  • U difaacdo madaxbannaanideeda de jure ah
  • U hesho taageero caalami ah iyada oo aan ku khasbin dawladdaha inay si cad u aqoonsadaan
  • U sii waddo iskaashi dhaqaale iyo amni iyada oo aan kicin colaad dibadeed
  1. Ujeeddooyinka Siyaasadeed
  2. a) Xasilinta Gudaha

Xeeladdan waxay suurtagelinaysaa in la ilaaliyo midnimada gudaha, iyadoo laga fogaado ficilo xasaasi ah oo sababi kara dib-u-dhac ama kacdoon bulsho.

  1. b) Iskaashi Caalami ah

Somaliland waxay heshiisyo la gashay shirkado iyo dawladaha qaar (sida DP World, Itoobiya, Imaaraadka) iyada oo aan cidna k khasbin mowqif aqoonsi.

  1. c) Ka Fogaanshaha Khilaafyo Diblomaasiyadeed

Iyada oo aan si cad loo cabbirin mowqifyada xasaasiga ah, Somaliland waxay iska ilaalisaa in si toos ah loola dagaalamo Somalia ama la lumiyo taageerada dawladaha danaha leh.

  1. Tusaalooyin Dhab ah oo Mugdi Istiraatiijiyadeed Lagu Adeegsaday
Arrin Mowqifka Somaliland
Wadahadallada Soomaaliya Wadahadal buuxa oo aan ogolaan midnimo
MoU-ga Itoobiya Heshiis iskaashi oo aan si cad u qeexin milatari ama dhul-siinta
Berbera & Imaaraadka La shaqeyn Imaaraadka iyada oo aan si rasmi ah loogu dhawaaqin saldhig

 

  1. Faa’iidooyinka Xeeldheer
  • Siyaasad dagan oo aan kicin dagaal
  • Kor u qaadida xiriirka caalamka
  • Maalgashi iyo fursado dhaqaale oo soo kordha
  • Karti ay ku wajahdo cadaadis siyaasadeed oo Muqdisho ama dalal kale ka imaanaya
  1. Caqabadaha iyo Khatarta Sugaysa
  • Bulshada gudaha oo u baahan hufnaan iyo caddeyn
  • Dawladdaha shisheeye oo aan si dhab ah u garawsan mowqifka Somaliland
  • Soomaaliya iyo xulafadeeda oo u adeegsan kara mugdiga si ay u dhalanrogto aragtida caalamka
  1. Talooyin Siyaasadeed (Policy Recommendations)


  1. In la dhiso hay’ad rasmi ah oo hagta istiraatiijiyadda diblomaasiyadda mugdiga
  2. In si joogto ah loo wacyigeliyo bulshada iyo jaaliyadaha dibadda
  3. In laga faa’iideysto iskaashiyada mugdiga si loo dhiso cadaadis siyaasadeed oo caalami ah
  4. In la xaqiijiyo in dhammaan heshiisyada cusub ay ku saleysnaadaan danaha qaranka iyo ilaalinta madax-bannaanida
    1. Gunaannad


Istiraatiijiyadda mugdiga ee Somaliland waa mid si xeel dheer loogu adeegsanayo xaalad aan caadi ahayn. Waa xeelad siyaasadeed oo u oggolaatay Somaliland inay dhex-dhexaadiso ujeeddooyin kala duwan: ilaalinta madax-bannaanida, raadinta aqoonsi, iyo iskaashiga caalamiga ah. Si kastaba ha ahaatee, waxaa lagama maarmaan ah in xeeladdan la xoojiyo iyadoo lala jaanqaadayo isbeddelka gobolka iyo caalamka, si loo gaaro yoolka ugu dambeeya ee ah aqoonsi buuxa.

 

Qore:

Eng. Abdi Ali Barkhad
Falanqeeye Siyaasadeed oo Madax-bannaan
Hargeysa, Somaliland

Email: tra50526@gmail.com

Taariikhda: July 5 2025.