Addis Ababa (ANN)-Dawladda Federaalka ee Ethiopia, ayaa ka codsatay dawladda Boqortooyada Midawday ee Britain in la joojiyo Alaab Asraar qadiima oo taariikhi ah, kaas la naadiyay xaraashkeeda Khamiista.

Alaabta qadiimka ah ee tariikhiga ah, waxay Ethiopia sheegtay in laga bililiqaystay xilligii ay ciidamada Boqortooyada Britain dagaalkii loo bixiyay Maqdala ee 1868, Ingiriisku ku jebiyeen boqorkii Ethiopia ee xilligaa oo ahaa Tewodros II.

ayaa lagu wadaa in Khamiista lagu xaraasho Newcastle dul Tyne ee London.

Gaashaanka murranka dhaliyay waxa ku jira Anderson & Garland iibkooda qaaliga ah ee loo dalacsiiyay ururinta xaraashka. Laga soo bilaabo qarnigii 19-aad, gaashaanka waxaa lagu qurxiyay xadhgaha birta ah iyo qaababka ubaxa, waxaana lagu qoray madaxiisa dhexe  “Magdala 13th April 1868”, taas oo ka turkumay taariikhda dagaalka (hadda loo yaqaan Maqdala) ee ay ciidamada Ingiriisku ku jebiyeen boqorkii Ethiopia Tewodros II. iyadoo qiimaha xaraashka ee lagu naadiyay lagu qiyaasay £800-£1,200, laakiin
dowladda Ethiopia ayaa si rasmi ah u codsanaysa in la joojiyo iibka, isla markaana Gaashaanka dagaalka laga soo celiyo UK.

23 Feb 2024, Agaasimaha Guud ee Hay’adda Dhaxalka Ethiopia, Abebaw Ayalew, ayaa warqad u qoray Anderson & Garland, isagoo sheegay in gaashaanka “si qaldan loo helay,  iyadoo loo eegayo safar ciqaabeed oo Ethiopia ah, sidaa awgeed la joojiyo xaraashka oo weliba lagu xaraashayo qiime aannu u qalmin.

“Annagoo ah hay’adda sharci ahaan loo igmaday ee ay khusayso dhaxalka Ethiopia, Sidaa darteed waxaanu si xooggan idiinkugu baaqaynaa inaad joojisaan xaraashka, waxaanan idinka codsanaynaa inaad la xidhiidho iibiyayaasha si loo soo celiyo shaygan la dhacay, iyadoo dib loogu celinayo waddankii uu ka yimi iyo sidii uu ahaa. sharci ahaan mulkiilayaasha xaqa u leh, dawladda Ethiopia oo ay wakiil ka tahay Hay’adda Heritage ee hoos timaada Wasaaradda Dalxiiska.” ayuu qoraalka ku yidhi.

Warqada lagu dalbanayo in la joojiyo xaraashka, waxaa laga soo min guuriyay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Ethiopiaiyo safaaradeeda London.

Dhinaca kale, Alula Pankhurst, oo ah aqoonyahan Ingiriis ah oo sannado baddan ku noolaa Ethiopia, isla markaana uu awoowe u yahay Emmeline Pankhurst, ayaa isna ku baaqaya in loo soo celiyo gaashaanka.

Waxa uu tilmaamay in sannadkii 2021, xaraashka Busby ee Bridport oo koobab gees ah oo laga  bililiqaystay Ethiopia xilligii Maqdala la joojiyay kaddib markii ay xukuumadda Ethiopia soo farageliyeen, laakiin codsiga dawladda xilligan Agaasimaha Guud ee Hay’adda Dhaxalka Ethiopia, Abebaw Ayalew, kamay jawaabin Anderson & Garland mana jirto wax faallo ah oo ay ka bixisay ilaa hadda dawladda Britain.

 

Gaashaanka Magdala 13th April 1868”, taariikhda dagaalka ciidamada Ingiriisku ku jebiyeen boqorkii Ethiopia ee Tewodros II. wuxuu qayb ka yahay waxyaabo baddan oo la bililiqaystay, sida waxyaabo FankaTaariikhda Ethiopia ah oo la bililiqaystay oo ay ku jireen khasnado ashyaa kale oo qadiim ah.

Dadka waxyaabaha Aasaarta qadiimka ah ku xeel dheer ayaa qaarkood ku micneeyeen qiyaasta gaashaanka lagu xaraashayo ee £800-£1,200, mid aad u yar oo aan u qalmin, taas oo ku tilmaameen in ay muujinay qayb ka mid ah mid ka tarjumaysa xaaladda, maadaama lagu muransan yahay, isla markaana uu gaashaanku yahay bililiqo xaaran ah iyo booli gumeysi.

Sida lagu diiwaangeliyay Gaashaanka.Buug-yaraha ayaa diiwaan geliyay in General Robert Napier, kaddib Lord Napier of Magdala, oo ahaa taliyihii ciidamada Ingiriiska, uu amray in la gubo Maqdala, iyadoo ay ciidamadu “bililiqaysteen qalab baddan oo maxalli ah oo ay dib ugu soo celiyeen Britain”.

hantidii maqdala ee ay bililiqeysteen ciidamada Ingriisku waxay dib ugu celiyeen Ethiopia, taas oo ahayd bililiqadii ugu badnayd ee dib loogu celiyo dalkii lahaa.

Si kastaba ha ahaatee, wax tafaasiil ah laguma bixin waxii ka dambeeyay 1868 ee gaashaanka. Waxaa loo malaynayaa inuu helay askari Ingiriis ah oo laga yaabo inay si fiican uga dhex dhinteen qoyskii lahaa. ma jiro qof iibiye ah oo ay magacaabeen kuwa xaraashaya.

 

Laga soo bilaabo kaydka (1993): Aaway Kwer’ata Re’esu ayaa la bililiqaystay, kaas oo ahaa astaanta ugu qadarinta baddan ee Boqortooyada Ethiopia,
Sida laga xusay bandhiga dalxiiska, (African Zion—The Sacred Art Of Ethiopia), oo ka furmay dalka Maraykanka 1993,  ayaa aqoonyahan taariikhda Ethiopia u sheegay Majalad yaalaba wax ka qorta arrimaha, taas oo wax ka waydiisay waxa uu ku noqday sawirkii ugu muhiimsanaa ee dalka oo dhan laga sameeyay.

Xaflad ka dhacday magaalada London, ayaa safiirka Ethiopia waxa uu cusboonaysiiyay baaqyada madxafyada si loo soo celiyo walxaha Maqdala. Laga soo bilaabo kaydka (1998): Sida Wargeyska wax ka qora arrimaha Farshaxanka oo dabafgalay uu daabacay  astaantii ugu waynayd ee Ethiopia kaddib markii uu bililiqaystay wakiil Ingiriis ah 1868, taas oo ahayd Kwer’ata Re’esu waxa lagu hayaa qasnadda Bangiga ee Portugal, halkaas oo wariyaha ka socday Wargeyska Farshaxanka uu baadhay, isla markaana uu sheegay inuu kusoo arkay  sawirro midab leh, kuwaas oo uu ka qaaday 1998.

#Araweelo_News_Network.

Please share with your friends the news and information provided by Araweelo News Network.

Published by  Araweelo News Network.

Follow us on Twitter@Araweelonews

Follow us and Like on Facebook@AraweeloNews

Follow us on /instagram@araweelonews

Follow us on TikTok / Tiktok.com/@araweelonews

Follow us on /araweelonews.tumblr.com

SUBSCRIBE to our YouTube channel for more videos: https://www.youtube.com/c/AraweeloTv

@araweelonews /

Written by Arraale M. Jama, a freelance journalist and human rights activist.

Araweelo News Network.

info@araweelonews.com